پرسش: منظور از «محکم» و «متشابه» در آیات قرآن چیست؟
پاسخ: محکم و متشابه به یک معنا، وصف تمام آیات قرآن واقع شده و به معناى دیگر، وصف بعضى از آیات; آن جا که محکم وصف تمام آیات واقع شده به این معناست که آیات قرآن، همه داراى استحکام و اتقان است و الفاظ و معانى آن خلل ناپذیر است.
در آن جا که متشابه وصف تمام آیات واقع شده، به این معناست که آیات قرآن، همه شبیه و همانند یک دیگرند (در زیبایى و فصاحت و بلاغت الفاظ و در عمق محتوا و صحت و حقانیت،...) و با یک دیگر تضادّ ندارند.
امّا آن جا که مى فرماید: بعضى از آیات قرآن، محکم و برخى متشابه است، محکم و متشابه وصف بعضى از آیات واقع شده اند.
جاى شک و شبهه نیست که بیشتر آیات قرآن محکم است; یعنى دلالت آنها واضح و روشن است و بعضى از آیات، متشابه است; یعنى دلالت آنها روشن نیست; بلکه دلالت بر معنایى مى کند که در آن شک و تردید است و باید با مراجعه به آیات محکم، مقصود آن روشن و شبهه برطرف شود. این کار از عهده هر کس برنمى آید و به ائمه معصومین(علیهم السلام) و علماى راستین مربوط است که به موازین، احکام، عقاید شرعى و به روش تأویل متشابهات آشنایى کافى دارند.
درباره تعداد آیات متشابه، نظریات مختلفى وجود دارد که در بعضى از کتاب هاى علوم قرآنى و تفسیر آورده شده; از جمله آیاتى که جزو متشابهات ذکر کرده اند، برخى مربوط به صفات خداوند و برخى مربوط به هدایت، ضلالت، قضا و قدر و... است.
نظرات شما: نظر